جرثقیل‌ها در اشکال و اندازه‌های بسیار متنوعی ساخته می‌شوند که هر کدام برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند. به طور کلی می‌توان آن‌ها را در چند دسته اصلی تقسیم‌بندی کرد:
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
۱. جرثقیل متحرک (Mobile Crane)
بیشتر بدانید: ترمز کفشکی
این نوع جرثقیل‌ها بر روی یک شاسی چرخ‌دار (اغلب کامیونی) نصب می‌شوند و بزرگ‌ترین مزیت آن‌ها قابلیت جابجایی و تحرک بالا است. آن‌ها می‌توانند به سرعت از یک سایت کاری به سایت دیگر منتقل شوند.
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
-
جرثقیل کامیونی (Truck-Mounted Crane): متداول‌ترین نوع جرثقیل متحرک است که بر روی یک کامیون سوار می‌شود و از قدرت مانور خوبی در جاده‌های عمومی برخوردار است.
بیشتر بدانید: ترمز کفشکی
-
جرثقیل چرخ لاستیکی (All-Terrain Crane): این مدل ترکیبی از قابلیت‌های جرثقیل کامیونی و جرثقیل بولدوزری است. دارای چرخ‌های بزرگ و سیستم تعلیق قدرتمندی است که امکان حرکت در زمین‌های ناهموار و همچنین سرعت بالا در جاده‌های آسفالت را فراهم می‌کند.
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
-
جرثقیل بولدوزری (Crawler Crane): به جای چرخ، بر روی چرخ‌زنجیر (شنی) حرکت می‌کند. این طراحی پایداری بسیار بالایی به آن می‌دهد و امکان کار روی زمین‌های نرم و لجنی را بدون نیاز به سکوی گسترده فراهم می‌کند. البته سرعت جابجایی آن پایین است.
بیشتر بدانید: ترمز کفشکی
۲. جرثقیل برجی (Tower Crane)
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
این جرثقیل‌های عظیم‌الجثه نماد پروژه‌های ساختمان‌سازی بلندمرتبه هستند. آن‌ها معمولاً به صورت ثابت به سازه ساختمان یا زمین متصل می‌شوند و ارتفاع و برد بسیار زیادی دارند. ساختار آن‌ها شامل یک برج بلند (ماست) و یک بازوی افقی (بوم) است که می‌تواند به دور برز بچرخد. جرثقیل‌های برجی برای بلند کردن مصالح سنگین مانند دیوارهای پیش‌ساخته، کانتینرهای بتنی و تجهیزات فولادی به ارتفاعات بسیار بالا استفاده می‌شوند.
بیشتر بدانید: ترمز کفشکی
۳. جرثقیل سقفی (Overhead Crane) یا جرثقیل پل بازویی
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
این نوع جرثقیل‌ها معمولاً در محیط‌های بسته مانند سالن‌های صنعتی، کارگاه‌ها و انبارهای بزرگ نصب می‌شوند. ساختار آن‌ها شامل دو ریل موازی است که روی ستون‌های سالن قرار گرفته و یک پل فلزی روی این ریل‌ها حرکت می‌کند. دستگاه بالابر نیز به صورت عرضی روی این پل جابجا می‌شود. این طراحی امکان استفاده بهینه از فضای کف سالن و جابجایی بارها در یک مسیر مشخص و کارآمد را فراهم می‌کند.
بیشتر بدانید: ترمز کفشکی
۴. جرثقیل یدک‌کش (Loader Crane)
این جرثقیل‌ها که به هایاب (Hiab) نیز معروف هستند، معمولاً بر روی کامیون‌ها نصب می‌شوند و یک بازوی هیدرولیکی تلسکوپی دارند که می‌تواند جمع و باز شود. از آن‌ها غالباً برای بارگیری و تخلیه کالاها از روی کامیون استفاده می‌شود. این مدل بسیار همه‌کاره و پرکاربرد در حوزه حمل‌ونقل است.
۵. جرثقیل شناور (Floating Crane)
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
این جرثقیل‌ها بر روی کشتی‌ها یا بارج‌های مخصوص نصب می‌شوند و برای کار در بنادر، ساخت اسکله‌ها، نصب تجهیزات دریایی و حتی عملیات نجات کشتی‌های غرق‌شده استفاده می‌گردند. آن‌ها توانایی بلند کردن فوق‌العاده سنگینی دارند.
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
6. جرثقیل های دروازه ای (Gantry Crane)
جرثقیل دروازه‌ای نوعی جرثقیل سنگین است که به دلیل ساختار مستقل و شبیه به یک دروازه بزرگ، به این نام خوانده می‌شود. برخلاف جرثقیل‌های سقفی که به سازه ساختمان متکی هستند، این جرثقیل بر روی ریل‌هایی که روی زمین نصب شده‌اند، حرکت می‌کند و به همین دلیل نیازی به سازه نگهدارنده از سقف ندارد.
این ویژگی، جرثقیل دروازه‌ای را به انتخابی ایده‌آل برای فضاهای باز مانند اسکله‌های بارگیری، محوطه‌های کشتی‌سازی، کارخانه‌های فولاد و ایستگاه‌های قطار تبدیل کرده است. البته نمونه‌های کوچک‌تر آن نیز در انبارهای بزرگ و کارگاه‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نکات ایمنی در کار با جرثقیل
کار با جرثقیل نیاز به تخصص و رعایت نکات ایمنی بسیار دقیقی دارد. برخی از این نکات شامل:
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
-
بازرسی منظم دستگاه قبل از شروع کار
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
-
اطمینان از وجود علائم هشداردهنده در اطراف محدوده کار
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
-
استفاده از علائم دست و ارتباطات رادیویی دقیق بین اپراتور و علامت‌دهنده
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
-
بررسی ظرفیت باربرداری جرثقیل و عدم превы از حد مجاز
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
-
توجه به شرایط جوی (به ویژه وزش بادهای شدید)
بیشتر بدانید: بالابر زنجیری برقی
ساخت جرثقیل سقفی تک پل در شهر تهران